کاربردپذیری یک مفهوم کیفی است و بررسی می کند که استفاده‌ی یک محصول تا چه حد برای کاربر ساده و کاربردی است،در این مقاله به بررسی تست کاربردپذیری که امروزه اکثر کسب و کارهای بزرگ اهمیت ویژه ای به آن می دهند، می پردازیم.
هر چقدر یک محصول کاربردپذیرتر باشد یعنی استفاده آسان تری دارد، اثربخش است و تجربه ی بهتری به کاربر برای استفاده از آن محصول می دهد.
تست کاربردپذیری برای سنجش مطلوبیت محصول برای کاربران و یافتن مشکلات و نواقص‌اش انجام می‌شود چرا که اگر یک محصول کاربردپذیر نباشد به مرور زمان توسط کاربر طرد می شود و ریزش کاربران به معنای شکست آن محصول یا مالک محصول خواهد بود
مفهوم کاربردپذیری، تاثیر مهمی بر کیفیت محصول یا خدمات ارائه شده توسط شما دارد و در صورتی که موانع و مشکلات موجود در کاربردپذیری شناسایی و رفع نشوند، منتهی به ایجاد یک تجربه ناخوشایند برای کاربر در حین استفاده از محصول یا خدمات شما خواهد شد.
کاربردپذیری به کارآمدی (Effectiveness)، کارآیی (Efficiency)، ایمنی (Safety)، امکانات (Utility)، آموزش‌پذیری (Learnability) و یادآورپذیری (Memorability) تقسیم می‌شود.
روش های تست کاربردپذیری
برای تشخیص مشکلات کاربردپذیری در یک سایت یا اپلیکیشن آنلاین و همچنین درک بهتر رفتار کاربر در این سیستم روشهای مختلفی وجود دارد. یکی از اولین راه‌ها، استفاده از ابزارهای مانیتورینگ و آنالیز رفتار کاربر در سایت است.
در این روش برای تست کاربرد پذیری، از افراد با تخصص های مختلف و مدارک تحصیلی مختلف استفاده می شود.
در یک روز مشخض ازین افراد دعوت می شود در محل شرکت، با سایت یا اپلیکیشن یا محصول طراحی شده کار کنند و افرادی که تخصص UX دارند رفتار این افراد را در زمان کار کردن با آن محصول بررسی و آنالیز می کنند(البته شما می توانید رفتار کابر را ضبط کنید و در انتها فیلم های موجود را بررسی کنید)
برای انجام تست کاربردپذیری باید روشن کنید که چه تعداد کاربر را مورد سنجش قرار می گیرند. بسته به روش تست تعداد کاربران متفاوت است مثلا اگر یافتن معیارهای پایه قبل از شروع طراحی مدنظر است بین ۸ تا ۲۰ کاربر کافی است و اگر به دنبال کشف و رفع مشکلات باشید ۴ تا ۶ کاربر کفایت می‌کند.
نتیجه یک تحقیق نشان می دهد که شما می توانید 85 درصد مشکلات مرتبط با کاربردپذیری سایت خود را با تست آن توسط 5 مخاطب مرتبط، مطلع شوید و با تست توسط 15 نفر تمامی مشکلات کاربردپذیری وب سایت خود را حل کنید!
باید پیش از تست مشخص باشد معیار سنجش و موضوع سنجش است. باید بدانید که چه مشکلی را دنبال می‌کنید تا بتوانید سناریو دقیقی برای بررسی آن به کاربر بدهید.
مدت زمان تست کاربردپذیری و تکرارپذیری آن را نیز پیش از آزمون مشخص کنید. بهتر است فضای آزمون آرام و به دور از شلوغی باشد و تجهیزات مورد نیاز شما در آنجا وجود داشته باشد.
اگر در طی تست کاربری از شما سوال پرسید نباید به او جواب دهید و صرفا نقش ناظر را بازی کنید
به عنوان مثال بررسی می کنند چه زمانی طول می کشد تا آن کاربر در سایت ثبت نام کند و یا در کدام مرحله کاربر مکث می کند و تشخیص مرحله بعدی برایش سخت است.
هنگام استفاده از محصول، موقعیت‌هایی که کاربر گیج می‌شود، به مشکل برمی‌خورد یا نمی‌تواند ادامه دهد مانیتور می‌شود. حال اگر این مشکلات برای دیگر کاربران نیز تکرار شود، این موارد به‌عنوان مشکلات کاربردپذیری گزارش شده و برای رفع آنها اقدام‌های لازم صورت می‌گیرد.
هدف تست کاربردپذیری یافتن نکاتی است که استفاده از محصول را سخت یا ناممکن می‌کند و یا حس نارضایتی در کاربر ایجاد می‌نماید. رسیدن به این نکات به تیم محصول کمک می‌کند تا نواقص را سریعتر شناسایی و برطرف کنند. هر چقدر محصول کاربردپذیرتر باشد رضایت بیشتری از جانب کاربران فراهم می‌کند.
روش دیگری برای تست کاربردپذیری به نام تست A/B نیز وجود دارد که در بسیاری موارد برای مقایسه دو طرح به صورت همزمان و اندازه‌گیری و مانیتور رفتار کاربر نسبت به هر یک از آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به عنوان مثال صفحه پلن های خرید در یک سایت برای عده ای با یک رنگ و ظاهر و برای عده ای دیگر با شرایط دیگر نمایش داده می شود و بررسی می کنند، کدام صفحه فروش بهتری داشته است و در نهایت آن صفحه رابرای نمایش نهایی در سایت قرار می دهند.
ابزارهای متفاوت و پلتفرم‌های زیادی برای انجام این تست‌ها وجود دارد که یکی از معروف‌ترین آنها Optimizely است.
تحقیقات نشان می دهد که اگر سایت شما نتواند یک بازدید کننده را در 15 ثانیه راهنمایی درست کند، شما آن کاربر را از دست خواهید داد، پس بهتر است در اولین فرصت تست کاربردپذیری را توسط چند تا از مشتریان خود روی وب سایت خود انجام دهید.
